Steeds meer woningeigenaren wekken energie op door middel van zonnepanelen. Dat is goed nieuws voor het milieu, maar heeft als negatief bijeffect dat adviseurs en installateurs met onvoldoende kennis zich op deze markt begeven. Dat kan ernstige gevolgen hebben voor de eindgebruiker: inferieure installaties hebben een lager rendement, een kortere levensduur, en kunnen zelfs woningbrand veroorzaken.
Tekst: Koen Smit* Beeld: Etienne Busink
Lees verder
Woningbranden die worden veroorzaakt door een pv-installatie zijn gelukkig een exces. In 2018 is bij 23 branden een directe relatie gevonden met de pv-installatie, terwijl Nederland 170.000 pv-systemen telde. In veruit de meeste gevallen van woningbrand (volgens experts gaat het om 80 tot 90 procent) gaat het om indaksystemen. Doordat de installatie hierbij dicht op (mogelijk brandbaar) isolatiemateriaal en dakfolie is aangebracht kan een vuurbron makkelijk overslaan.
Reden tot zorg
Dat bij minder dan 1 op de 7.000 installaties brand is ontstaan, betekent niet dat er geen reden is tot zorg. De gevolgen van een brand kunnen zeer ernstig zijn, ieder incident draagt bij aan imagoschade, en bovendien houden verzekeraars inmiddels ook al rekening met het mogelijke risico op brand. Bedrijven en particulieren die hun dak vol panelen leggen, lopen daardoor kans dat ze een hogere verzekeringspremie betalen of dekkingsproblemen krijgen.
Praktijkvoorbeeld bij schaatsstadion Thialf
Een eerst praktijkvoorbeeld hiervan haalde het afgelopen jaar al het nieuws. Zo werd schaatsstadion Thialf gedwongen zijn pv-installatie af te schakelen omdat de brandverzekering anders zou worden ontbonden. De koepelorganisatie van verzekeraars heeft opgeroepen tot strengere regelgeving rond pv-installaties, en in politiek Den Haag wordt daar inmiddels ook over nagedacht.
Meeste branden ontstaan in het jaar van oplevering
De meeste woningbranden die vanuit pv-installaties ontstaan, blijken het gevolg van matig installatiewerk en bezuinigingen op systeemkwaliteit. In 2012 – een ‘piekjaar’ in aantallen woningbranden veroorzaakt door pv-systemen – bleken de meeste branden te zijn ontstaan in het jaar van oplevering. Als hoofdoorzaak werd destijds een gebrek aan gekwalificeerde ontwerpers en installateurs genoemd. Zo zouden installateurs onvoldoende bekend zijn met ‘de systeemtypische kenmerken’ van gelijkstroom, componenten van inferieure kwaliteit gebruiken en uitgaan van ontwerpfouten die bijvoorbeeld condensvorming onder panelen in de hand werken.
Problematisch stekkerwerk
Sinds 2012 heeft de installatiewereld ervaring op kunnen doen met pv-systemen, lijkt het kennisgebrek verkleind en zijn er kwaliteitskeurmerken zoals Zonnekeur. Toch stelde TNO in 2019 in een onderzoeksrapport dat er nog steeds woningbranden ontstaan door installatiefouten en verkeerd materiaalgebruik. Met name het stekkerwerk werd daarbij aangewezen als zwakke plek; bij veruit de meeste branden blijkt verkeerd gebruik van de connectoren een oorzaak. (In de volksmond heet deze connector MC4, maar dit is de benaming die fabrikant Stäubli eraan heeft gegeven, red.) Vooral ‘crossmating’ – het gebruik van stekkers en contrastekkers van verschillende merken – kan tot problemen leiden. Door slecht contact ontstaat overgangsweerstand en warmteontwikkeling in de stekkerbehuizing, de plastic stekkerhuls kan gaan smeulen en er kunnen vlambogen ontstaan die overslaan op het isolatiemateriaal van het dak.
Omvormer is gevoelig apparaat
Maar naast slecht stekkerwerk kunnen ook andere installatiefouten problemen veroorzaken. Zo is de omvormer een gevoelig apparaat dat veel warmte ontwikkelt en niet aan materiaal moet worden opgehangen dat kan smelten of licht ontvlambaar is. Een andere installatiefout die wijst op gebrek aan technische kennis betreft de aansluiting van diezelfde omvormer op een ongeschikte aardlekschakelaar. Bij overspanning kan dit grote problemen geven, net als systemen waarbij de pv-installatie op een bestaande – al in gebruik zijnde – meterkastgroep wordt aangesloten.
Installateurs zouden onvoldoende bekend zijn met ‘de systeemtypische kenmerken’ van gelijkstroom
Preventieve maatregelen
Om problemen te voorkomen, is actie van zowel eindgebruikers als aanbieders vereist. Eindgebruikers die een pv-installatie overwegen moet allereerst worden geadviseerd contact op te nemen met hun verzekeraar, om proactief te achterhalen of er aanvullende eisen zijn en mogelijke dekkingsproblemen ontstaan.
TCO belangrijker dan initiële investeringskosten
Vervolgens moeten eindgebruikers ervan worden doordrongen dat de TCO van een installatie veel belangrijker is dan de initiële investeringskosten. Dat vergt goede communicatie vanuit de sector, en er zijn genoeg argumenten die daarbij kunnen worden ingezet: een hoogwaardige, correct geplaatste pv-installatie geeft een hoger overall rendement, heeft een lagere temperatuurcoëfficiënt, gaat langer mee en leidt minder snel tot technische problemen. Bovendien geven fabrikanten van kwaliteitspanelen vaak betere garantievoorwaarden, simpelweg omdat de kosten van uitval voor hen veel kleiner zijn. Al met al betaalt de meerprijs van een goede installatie en het inschakelen van een erkend installateur zich dus snel terug.
Concurrenten bieden mogelijkheden
Dit betekent voor deskundige adviseurs, leveranciers en installateurs dat de komst van concurrenten die zichzelf ‘op prijs’ in plaats van kwaliteit aanprijzen, niet zozeer een bedreiging hoeft te vormen, maar vooral mogelijkheden biedt. Als ze het slim aanpakken, kunnen zij zich op de markt onderscheiden met heldere, op technische kennis en ervaring gebaseerde communicatie.
